Birleşmiş Milletler (BM), dünya barışını korumak, uluslararası iş birliğini geliştirmek ve insan haklarını teşvik etmek amacıyla 24 Ekim 1945 tarihinde kurulmuştur. II. Dünya Savaşı’nın yıkıcı sonuçlarından sonra uluslararası toplum, dünya barışını ve güvenliğini sağlamak için yeni bir örgüt oluşturma ihtiyacı hissetmiştir.
Birleşmiş Milletler’in Kuruluşunun Nedenleri
II. Dünya Savaşı’nın Yıkıcı Etkileri: 70 milyondan fazla insanın hayatını kaybettiği, şehirlerin ve ekonomilerin yok olduğu bu savaş, dünya liderlerini daha etkili bir barış mekanizması arayışına yönlendirdi.
Milletler Cemiyeti’nin Başarısızlığı: I. Dünya Savaşı sonrası kurulan Milletler Cemiyeti, barışı korumada etkili olamadı ve II. Dünya Savaşı’nın çıkmasını engelleyemedi.
Uluslararası İş Birliğinin Gerekliliği: Küresel sorunların çözümü için devletlerin daha güçlü bir iş birliği mekanizmasına ihtiyaç duyuluyordu.
Kuruluş Süreci
Atlantik Bildirisi (1941): Franklin D. Roosevelt ve Winston Churchill’in yayınladığı bu bildiri, dünya barışı için uluslararası bir örgüt kurulması fikrini ortaya koydu.
Tahran Konferansı (1943): Büyük güçler, BM’nin kurulması için temel ilkeleri tartıştı.
Yalta Konferansı (1945): BM’nin yapısı ve Güvenlik Konseyi’nin işleyişi belirlendi.
San Francisco Konferansı (Nisan 1945): 50 ülke temsilcisinin katılımıyla BM’nin temel ilkeleri ve Şartı (Charter) kabul edildi. 24 Ekim 1945’te BM resmen kuruldu.
Birleşmiş Milletler’in Amaçları
Barışı Koruma: Uluslararası barış ve güvenliği sağlamak.
İnsan Haklarını Teşvik Etme: İnsan haklarının evrensel olarak tanınmasını sağlamak.
Sosyal ve Ekonomik Kalkınma: Fakirlik, hastalık ve eğitimsizlik gibi küresel sorunlarla mücadele etmek.
Uluslararası Hukukun Geliştirilmesi: Ülkeler arasındaki anlaşmazlıkları hukuki yollarla çözmek.
BM’nin Yapısı
Genel Kurul: Tüm üye ülkelerin temsil edildiği karar alma organıdır.
Güvenlik Konseyi: Barışı ve güvenliği sağlamak için alınacak önlemleri belirler. 5 daimi üye (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa) ve 10 geçici üye bulunur.
Ekonomik ve Sosyal Konsey (ECOSOC): Küresel ekonomik ve sosyal iş birliğini teşvik eder.
Uluslararası Adalet Divanı: Hukuki anlaşmazlıkları çözer.
Sekreterlik: BM’nin idari işlerini yürütür.
BM’nin Etkileri ve Başarıları
Barışı Sağlama: BM, birçok uluslararası çatışmada barış gücü misyonlarıyla etkili olmuştur.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (1948): İnsan haklarının korunmasında temel bir belge kabul edilmiştir.
Küresel Sağlık ve Eğitim: UNICEF, WHO gibi kuruluşlar aracılığıyla küresel refah artırılmıştır.