Karabağ Savaşı, 2020 yılında Ermenistan ve Azerbaycan arasında, uzun süredir tartışmalı olan Dağlık Karabağ bölgesinde meydana gelen ve Güney Kafkasya’nın siyasi dengelerini değiştiren önemli bir askeri çatışmadır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra başlayan ve 1994'te bir ateşkesle sona eren birinci savaşın ardından, iki ülke arasındaki gerginlik yıllarca devam etti. 2020’de patlak veren savaş ise teknolojinin yoğun kullanımı, uluslararası aktörlerin etkisi ve hızlı bir zaferle sonuçlanan dinamikleriyle önceki çatışmalardan farklı bir boyut kazandı.
Savaşın Arka Planı ve Nedenleri
Dağlık Karabağ'ın Tartışmalı Statüsü:
Dağlık Karabağ, uluslararası olarak Azerbaycan toprağı olarak tanınmasına rağmen, çoğunlukla Ermeni nüfusun yaşadığı ve 1994’ten beri fiilen Ermeni güçlerinin kontrolünde olan bir bölgeydi.
Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki diplomatik görüşmeler yıllarca sonuçsuz kalınca, iki ülke arasındaki tansiyon sürekli olarak yüksek kaldı.
1994 Ateşkesi ve Kırılgan Barış:
1994'te sağlanan ateşkese rağmen, sınır bölgelerinde sık sık çatışmalar yaşandı.
Her iki taraf da birbirini provokasyonlarla suçlarken, uluslararası toplum sorunun çözümü için etkili bir adım atamadı.
Bölgesel ve Küresel Aktörlerin Rolü:
Türkiye, Azerbaycan’a açık destek verirken, Rusya geleneksel müttefiki Ermenistan ile yakın ilişkilerini sürdürdü.
Bu durum, çatışmanın bölgesel bir güç savaşına dönüşmesine zemin hazırladı.
2020 Savaşının Gelişimi
Savaşın Başlangıcı ve Teknolojik Savaş:
27 Eylül 2020'de Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ ve çevresindeki işgal altındaki toprakları geri almak için büyük bir askeri operasyon başlattı.
Türk yapımı Bayraktar TB2 insansız hava araçları ve modern silahlar, Azerbaycan’ın savaşta üstünlük sağlamasında kritik rol oynadı.
Bu teknoloji, özellikle Ermeni hava savunma sistemlerini etkisiz hale getirerek savaşın seyrini değiştirdi.
Ermenistan’ın Savunma Çabaları:
Ermenistan, bölgedeki savunma hatlarını korumak için yoğun çaba sarf etti, ancak Azerbaycan'ın teknolojik üstünlüğü ve stratejik hamleleri karşısında zorlandı.
Savaş boyunca Stepanakert gibi şehirler ağır bombardımana maruz kaldı.
Şuşa'nın Düşüşü ve Savaşın Sonu:
Savaşın dönüm noktası, Şuşa şehrinin Azerbaycan tarafından ele geçirilmesi oldu.
Bu zafer, Ermenistan'ın savunma hatlarının çökmesine ve geri çekilmesine yol açtı.
10 Kasım 2020'de Rusya arabuluculuğunda bir ateşkes anlaşması imzalandı.
Sonuçlar ve Etkileri
Azerbaycan’ın Zaferi ve Toprak Kazanımları:
Azerbaycan, Dağlık Karabağ çevresindeki yedi bölgeyi geri alarak önemli bir stratejik avantaj elde etti.
Karabağ içinde bazı bölgeler hâlâ Ermeni kontrolünde olsa da, Azerbaycan'ın kazanımları bölgedeki güç dengesini değiştirdi.
Ermenistan’daki Siyasi Kriz:
Savaşın kaybedilmesi, Ermenistan'da büyük bir siyasi krize yol açtı.
Başbakan Nikol Paşinyan, savaş sonrası eleştirilerin hedefi oldu ve istifası talep edildi.
Bölgesel Dengelerde Değişim:
Türkiye’nin aktif desteği, Azerbaycan’ın zaferinde önemli bir rol oynadı ve Ankara'nın Güney Kafkasya'daki etkisini artırdı.
Rusya, ateşkesi sağlamak ve barış gücü yerleştirmek için sürece müdahil oldu, böylece bölgedeki etkisini korudu.
İnsani Kriz ve Göç:
Savaş sonucunda binlerce insan hayatını kaybetti, yüzbinlerce kişi yerinden edildi.
Sivil altyapının tahrip olması, bölgedeki insani durumu daha da kötüleştirdi.