İzmir İktisat Kongresi (1923): Türkiye Ekonomisinin Temelleri Atılıyor

İzmir İktisat Kongresi, 17 Şubat - 4 Mart 1923 tarihleri arasında İzmir’de düzenlenen ve yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ekonomik politikalarının belirlenmesinde dönüm noktası olan bir toplantıdır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde gerçekleştirilen kongre, Türkiye’nin ekonomik bağımsızlığını kazanması ve kalkınma planlarının belirlenmesi açısından büyük önem taşır.

Kongrenin Tarihsel Arka Planı

1. Kurtuluş Savaşı ve Ekonomik Durum:

   • Türkiye, Kurtuluş Savaşı’nın ardından yıkılmış bir ekonomiyle karşı karşıyaydı.

   • Ülkenin üretim altyapısı büyük ölçüde zarar görmüş, ticaret ve sanayi faaliyetleri durma noktasına gelmişti.

2. Lozan Görüşmeleri:

   • İzmir İktisat Kongresi, Lozan Barış Görüşmeleri’nin sürdüğü bir dönemde gerçekleştirildi.

   • Kongre, siyasi bağımsızlığın ekonomik bağımsızlıkla tamamlanması gerektiği anlayışıyla toplandı.

3. Atatürk’ün Vizyonu:

   • Atatürk, ekonomik kalkınmayı milli bağımsızlığın ayrılmaz bir parçası olarak görüyordu.

   • "Tam bağımsızlık ancak ekonomik bağımsızlıkla mümkündür" anlayışı, kongrenin temel felsefesini oluşturdu.

Kongrenin Amaçları

1. Milli Ekonomi Politikası:

   • Ekonomik bağımsızlığın sağlanması için yerli üretimin ve milli sanayinin desteklenmesi.

2. Tarımsal Kalkınma:

   • Türkiye’nin tarım sektörüne dayalı ekonomisinin güçlendirilmesi ve çiftçilerin desteklenmesi.

3. Sanayileşme ve Teknolojik İlerleme:

   • Yerli sanayinin kurulması ve teknolojik yeniliklerin benimsenmesi.

4. Ticaret ve Girişimcilik:

   • Özel sektörün teşvik edilmesi ve girişimciliğin artırılması.

Kongrenin Katılımcıları ve Kararları

1. Katılımcılar:

   • Kongreye çiftçiler, işçiler, tüccarlar, sanayiciler ve esnaf gibi toplumun farklı kesimlerinden temsilciler katıldı.

2. Alınan Kararlar:

   • Milli İktisat İlkesi: Yabancı sermayeye bağımlılığın azaltılması ve yerli sermayenin teşvik edilmesi.

   • Sanayi Teşvikleri: Yerli sanayi kuruluşlarının desteklenmesi için teşvik yasalarının çıkarılması.

   • Tarımsal Reform: Köylülerin ve çiftçilerin üretim kapasitelerinin artırılması için toprak reformlarının yapılması.

   • İşçi Hakları: İşçilerin çalışma şartlarının iyileştirilmesi ve sendikalaşmanın desteklenmesi.

   • Tasarruf ve Yerli Malı: Halkın yerli malı kullanımı teşvik edildi ve tasarruf bilinci yaygınlaştırıldı.

İzmir İktisat Kongresi’nin Sonuçları

1. Milli Ekonomi Politikası’nın Temelleri:

   • Kongre, Türkiye’nin ekonomik kalkınma stratejisinin temelini oluşturdu.

   • Devletin ekonomik kalkınmada düzenleyici ve teşvik edici bir rol üstlenmesi benimsendi.

2. Kalkınma Planlarının Başlangıcı:

   • Kongreden sonra Teşvik-i Sanayi Kanunu (1927) gibi sanayileşmeyi teşvik eden yasalar çıkarıldı.

3. Bağımsız Ekonomik Politika:

   • Türkiye, ekonomide dışa bağımlılığı azaltarak milli üretimi destekleyen bir yol izlemeye başladı.

4. Cumhuriyetin İktisadi Kimliği:

   • Kongre, ekonomik bağımsızlık hedefinin Cumhuriyet’in temel ilkelerinden biri olduğunu gösterdi.

     

Kongrenin Tarihi Önemi

• Ekonomik Bağımsızlık: Türkiye’nin ekonomik olarak kendi ayakları üzerinde durması gerektiği vurgulanmıştır.

• Milli Birlik ve Katılım: Halkın her kesiminden temsilcilerin katılımıyla alınan kararlar, Türkiye’nin milli birlik anlayışını güçlendirmiştir.

• Modernleşme ve Kalkınma: Kongre, Türkiye’nin sanayileşme ve modernleşme yolunda attığı ilk büyük adımlardan biridir.