1962 yılında gerçekleşen Küba Füze Krizi, Soğuk Savaş’ın en tehlikeli dönemeçlerinden biri olarak tarihe geçmiştir. ABD ile Sovyetler Birliği arasında yaşanan bu kriz, dünya tarihindeki en büyük nükleer gerilimlerden biri olmuştur. Küba’ya yerleştirilen Sovyet nükleer füzeleri, ABD ile Sovyetler Birliği’ni bir nükleer savaşın eşiğine getirmiş ve kriz, diplomatik yollarla çözülebilmiştir.
Küba Füze Krizi’nin Arka Planı
1. Soğuk Savaş ve Küba Devrimi
Soğuk Savaş’ın Tansiyonu: ABD ve Sovyetler Birliği, 1947’den itibaren iki kutuplu dünya düzeninde siyasi, askeri ve ideolojik bir mücadele içindeydi.
Küba Devrimi (1959): Fidel Castro’nun Küba’da iktidarı ele geçirmesi ve ABD’ye karşı Sovyetler ile ittifak kurması, bölgede gerilimi artırdı.
2. Domuzlar Körfezi Çıkarması (1961)
ABD, Castro yönetimini devirmek amacıyla Domuzlar Körfezi’nde bir askeri harekât düzenledi, ancak bu girişim başarısız oldu. Bu olay, Küba’nın Sovyetler Birliği ile ilişkilerini güçlendirmesine yol açtı.
3. Sovyetlerin Nükleer Stratejisi
ABD’nin Türkiye ve İtalya’da Sovyetlere karşı nükleer füzeler konuşlandırması, Sovyetlerin de aynı şekilde ABD’yi tehdit edebileceği bir hamle yapmasına neden oldu.
Sovyetler, Küba’ya orta menzilli nükleer füzeler yerleştirme kararı aldı.
Krizin Gelişimi ve Zirve Noktası
1. ABD’nin Keşfi
Hava Keşfi (14 Ekim 1962): ABD istihbarat uçakları, Küba’da Sovyetler tarafından inşa edilen füze rampalarını tespit etti.
Başkan Kennedy’nin Tepkisi: ABD Başkanı John F. Kennedy, bu durumu ulusal güvenliğe tehdit olarak değerlendirdi.
2. Karantina İlanı
Deniz Ablukası: 22 Ekim 1962’de Kennedy, Küba’ya yönelik tüm Sovyet gemilerini durdurmak amacıyla bir deniz ablukası ilan etti.
Sert Uyarılar: Kennedy, Sovyetler Birliği’ni nükleer füzeleri kaldırmaya çağırdı.
3. Gerilimin Zirvesi
Nükleer Savaş Tehdidi: ABD ve Sovyetler Birliği arasında yapılan diplomatik yazışmalar ve tehditler, dünyayı nükleer savaşın eşiğine getirdi.
13 Günlük Kriz: Kriz, 13 gün boyunca devam etti ve her iki tarafın da olası bir savaşın sonuçlarını tartışmasına yol açtı.
Krizin Çözümü
1. Gizli Diplomasi
ABD ve Sovyetler arasında yoğun diplomatik görüşmeler gerçekleştirildi.
Kennedy ve Kruşçev Anlaşması: Sovyet lider Nikita Kruşçev, füzeleri kaldırmayı kabul etti. Buna karşılık, ABD de Türkiye’deki Jupiter füzelerini kaldırmayı taahhüt etti.
2. Sovyetlerin Füzeleri Çekmesi
28 Ekim 1962’de Sovyetler, Küba’daki füzeleri kaldırmaya başladı.
ABD, Küba’ya askeri müdahale yapmayacağına dair güvence verdi.
Küba Füze Krizi’nin Sonuçları ve Etkileri
1. Soğuk Savaş’ın Yön Değiştirmesi
Kriz, ABD ve Sovyetler Birliği arasında doğrudan bir çatışmayı engelledi.
Kırmızı Telefon Hattı: Krizden sonra, iki ülke liderleri arasında doğrudan iletişim kurmayı sağlayan bir “acil telefon hattı” kuruldu.
2. Nükleer Silah Kontrolü
1963 yılında Nükleer Denemelerin Kısmi Yasaklanması Antlaşması imzalandı.
Bu kriz, nükleer silahların kontrol altına alınması gerektiğini dünya liderlerine gösterdi.
3. Küba’nın Stratejik Önemi
Küba, Sovyetler için önemli bir müttefik olarak kalmaya devam etti.
ABD, Küba’ya ekonomik ambargolar uygulayarak Castro yönetimini izole etmeye çalıştı.
Sonuç
Küba Füze Krizi, Soğuk Savaş’ın en tehlikeli dönemi olarak tarihe geçmiştir. Dünya, 13 gün boyunca nükleer bir savaşın eşiğinde yaşamış, ancak diplomatik çabalar sayesinde bu kriz barışçıl bir şekilde çözülmüştür. Bu olay, hem nükleer silahların kontrolü hem de uluslararası ilişkilerde diplomasi için bir ders niteliğindedir.