Kırım Savaşı (1853-1856), Osmanlı İmparatorluğu, Birleşik Krallık, Fransa ve Piyemonte-Sardinya Krallığı ittifakı ile Çarlık Rusyası arasında gerçekleşen, 19. yüzyılın en önemli savaşlarından biridir. Bu savaş, Doğu Sorunu’nun bir parçası olarak Rusya’nın Osmanlı topraklarına yönelik genişleme girişimlerini engellemek için yapılmıştır.
Savaşın Nedenleri
Doğu Sorunu:
Rusya, Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflığından faydalanarak Balkanlar ve Karadeniz üzerinden yayılmak istiyordu.
Özellikle Ortodoks Hristiyanların koruyucusu rolünü üstlenerek Balkanlarda etkisini artırmayı hedefliyordu.
Kutsal Yerler Meselesi:
Rusya ve Fransa arasında Kudüs’teki kutsal yerlerin kontrolü konusunda bir anlaşmazlık çıktı.
Osmanlı, bu durumu Fransa lehine çözdüğünde, Rusya Osmanlı’ya karşı sert bir tutum aldı.
Karadeniz Hakimiyeti:
Rusya’nın Karadeniz’deki etkisini artırma çabaları, Osmanlı ve Batılı güçler tarafından tehdit olarak görüldü.
Savaşın Seyri
Savaşın Başlangıcı (1853):
Rusya, Eflak ve Boğdan’ı işgal ederek Osmanlı topraklarına saldırdı.
Osmanlı, Eflak ve Boğdan’ı geri almak için harekete geçti.
Sinop Baskını (1853):
Rus donanması, Osmanlı donanmasını Sinop açıklarında imha etti.
Bu olay, Birleşik Krallık ve Fransa’nın Osmanlı’nın yanında savaşa katılmasına yol açtı.
Kırım Cephesi (1854-1855):
Savaşın merkezi, Kırım Yarımadası’na kaydı.
Sevastopol Kuşatması (1854-1855): İttifak güçleri, Rusya’nın Karadeniz’deki ana üssü olan Sevastopol’u ele geçirdi. Bu zafer, savaşın dönüm noktası oldu.
Piyemonte-Sardinya’nın Katılımı (1855):
İtalya’nın birleşme sürecinde önemli bir rol oynayan Piyemonte-Sardinya Krallığı da Osmanlı tarafında savaşa katıldı.
Savaşın Sonuçları
Paris Antlaşması (1856):
Rusya, Osmanlı İmparatorluğu’na ait topraklardan çekilmeyi kabul etti.
Karadeniz, tarafsız bir bölge ilan edildi ve Rusya burada donanma bulundurma hakkını kaybetti.
Eflak ve Boğdan, Osmanlı’ya bağlı özerk eyaletler olarak tanındı.
Osmanlı’nın Diplomatik Gücü:
Osmanlı, Batılı güçlerin desteğiyle toprak bütünlüğünü korumayı başardı.
Ancak, savaştan sonra Osmanlı ekonomik olarak büyük bir borç yükü altına girdi.
Modern Savaş Taktikleri:
Kırım Savaşı, modern savaş teknolojilerinin ve taktiklerinin kullanıldığı ilk büyük savaşlardan biri oldu.
Telgraf ve demiryolları, savaş sırasında etkili bir şekilde kullanıldı.
Florence Nightingale ve Hemşirelik:
Florence Nightingale, savaş sırasında yaralı askerlerin bakımında öncü bir rol oynayarak modern hemşirelik mesleğinin temelini attı.
Kırım Savaşı’nın Tarihi Önemi
Osmanlı-Batı İttifakı: Osmanlı, Batılı güçlerle ittifak yaparak bir zafer elde etti, ancak bu ittifakın mali ve siyasi maliyeti yüksekti.
Rusya’nın Zayıflaması: Savaş, Rusya’nın Avrupa’daki etkisini geçici olarak azalttı.
Modern Savaşın Doğuşu: Teknolojinin, lojistik sistemlerin ve tıbbi hizmetlerin geliştiği bir savaş olarak tarihe geçti.