Navarino Deniz Savaşı: Osmanlı Donanmasının Akdeniz’deki Son Büyük Çarpışması

Navarino Deniz Savaşı, 20 Ekim 1827 tarihinde Mora Yarımadası kıyısındaki Navarino Körfezi’nde gerçekleşen ve Osmanlı tarihine damga vuran kritik bir deniz savaşıdır. Bu savaşta Osmanlı ve Mısır donanmaları, İngiltere, Fransa ve Rusya’dan oluşan müttefik donanması karşısında ağır bir yenilgiye uğradı. Navarino Deniz Savaşı, yalnızca bir askeri yenilgi değil, Osmanlı’nın Ege ve Akdeniz’deki hâkimiyetinin zayıflamasında bir dönüm noktası oldu.

Tarihsel Arka Plan: Yunan İsyanı ve Büyük Güçlerin Müdahalesi

Yunan Bağımsızlık Mücadelesi

1821’de başlayan Yunan İsyanı, Osmanlı Devleti’nin en ciddi iç isyanlarından biri oldu. Yunan isyancılar, Osmanlı yönetimine karşı bağımsızlık mücadelesi başlattı. Osmanlı, isyanı bastırmakta zorlanınca Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’dan yardım istedi. Mısır donanması ve ordusu, Mora’da Osmanlı kuvvetleriyle birlikte isyanı bastırmaya çalıştı.

Avrupa’nın Yunanistan’a Desteği

İngiltere, Fransa ve Rusya gibi büyük Avrupa devletleri, Yunan bağımsızlık hareketini destekleyerek Osmanlı’ya baskı yapmaya başladı. Hem Osmanlı’nın Avrupa’daki topraklarını zayıflatmak hem de Doğu Akdeniz’de stratejik çıkarlarını güçlendirmek isteyen bu devletler, Yunan davasına diplomatik ve askeri destek sağladı.

Navarino Savaşı’na Giden Süreç

Avrupa devletleri, Osmanlı ve Mısır kuvvetlerinin Mora’daki sert müdahalesini durdurmak için Osmanlı’ya ateşkes çağrısı yaptı. Osmanlı Devleti, bu çağrıyı reddedince, İngiliz, Fransız ve Rus donanmalarından oluşan müttefik donanması, Osmanlı ve Mısır donanmalarını Navarino Körfezi’nde ablukaya aldı.

Osmanlı-Mısır Donanması

Yaklaşık 78 gemi.
Donanma, Osmanlı ve Mısır’ın birleşik güçlerinden oluşuyordu.
Donanma, düzenli savaş düzeni ve topçu gücü açısından zayıftı.

Müttefik Donanması

Yaklaşık 27 modern savaş gemisi.
İngiltere, Fransa ve Rusya ortak filosu.
Modern toplar ve daha üstün manevra kabiliyeti ile donatılmıştı.

Navarino Deniz Savaşı: 20 Ekim 1827

Savaş, müttefik donanmasının Osmanlı-Mısır donanmasını kuşatması ve çıkan bir yanlış anlama sonucu açılan ateşle başladı. Kısa sürede tam ölçekli bir deniz savaşına dönüştü.

Savaşın Seyri

Osmanlı ve Mısır donanmaları, sıkışık körfezde manevra yapmakta zorlandı.
Müttefik donanması, modern silahları ve daha iyi koordinasyonu sayesinde kısa sürede üstünlük sağladı.
Osmanlı ve Mısır gemilerinin büyük bölümü batırıldı veya yakıldı.
3.000’den fazla Osmanlı ve Mısırlı denizci yaşamını yitirdi.
Müttefik donanması neredeyse hiç kayıp vermedi.

Navarino Savaşı’nın Sonuçları

1. Osmanlı Donanmasının Çöküşü

Osmanlı ve Mısır donanmasının büyük kısmı yok olduğu için, Osmanlı deniz gücü açısından büyük bir darbe aldı. Bu, Osmanlı’nın Ege ve Akdeniz’deki deniz gücünü kalıcı olarak zayıflattı.

2. Yunanistan’ın Bağımsızlığına Giden Yol

Navarino’daki yenilgi, Yunan isyanının başarıya ulaşmasını hızlandırdı. Osmanlı, 1830’da Yunanistan’ın bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı.

3. Osmanlı-Mısır İlişkilerinde Gerilim

Mısır donanmasının yok edilmesi, Kavalalı Mehmet Ali Paşa’yı Osmanlı’dan kopma sürecine soktu. Mehmet Ali Paşa, bu yenilginin faturasını Osmanlı’ya kesti ve ilerleyen yıllarda Osmanlı’ya karşı isyan etti.

Savaşın Tarihi ve Stratejik Önemi

Osmanlı için: Deniz üstünlüğünün sona ermesi.
Avrupa için: Doğu Akdeniz’de stratejik üstünlük kazanma.
Yunanistan için: Bağımsızlığın kapısını açan zafer.

Navarino, Osmanlı’nın büyük güçlerle çatışmaktan kaçınma stratejisine geçmesine neden olan kırılma anlarından biri oldu. Bu tarihten sonra Osmanlı, Avrupa devletleriyle doğrudan çatışmaktan mümkün olduğunca kaçındı.

Sonuç

Navarino Deniz Savaşı, Osmanlı’nın denizcilik tarihindeki en ağır yenilgilerden biri olarak tarihe geçti. Bu savaş, yalnızca bir askeri çarpışma değil, Osmanlı’nın Avrupa karşısında güç kaybetmeye başladığı bir dönemin sembolü haline geldi. Aynı zamanda Yunan bağımsızlık hareketinin başarıya ulaşmasını sağlayan dönüm noktalarından biri oldu.