top of page

Sümerlerde İlk Kanunların Yazılması (MÖ 2100): Medeniyetin Hukukla Buluşması

tayi

Sümerler, insanlık tarihinin bilinen ilk yazılı kanunlarını oluşturarak, hukuk sistemlerinin temellerini attılar. MÖ 2100 civarında Sümer Kralı Ur-Nammu tarafından yazılan bu kanunlar, sadece Mezopotamya'nın değil, tüm dünyanın hukuk anlayışının gelişiminde bir dönüm noktası oldu. Ur-Nammu Kanunları, toplum düzenini sağlamak, suç ve cezaları belirlemek için yazılmış ilk hukuk belgeleridir ve günümüz hukuk sistemlerinin temel taşlarını oluşturmuştur.

Sümer Medeniyeti ve Hukukun Doğuşu

  1. Sümerler ve Mezopotamya:

    • Sümerler, Fırat ve Dicle nehirlerinin çevrelediği verimli topraklarda, yani Mezopotamya’da, insanlık tarihinin ilk medeniyetlerinden birini kurdular.

    • Uruk, Ur, Lagaş ve Eridu gibi şehir devletleri, Sümerlerin siyasi ve kültürel merkezleriydi.

  2. Yazının İcadı ve Hukukun Temelleri:

    • Sümerler, çivi yazısını icat ederek tarih sahnesine adlarını yazdılar.

    • Yazının icadıyla birlikte idari, ticari ve hukuki işlemler kayıt altına alınmaya başlandı.

    • Toplum düzenini sağlamak amacıyla, kurallar ve yasalar ilk kez yazılı hale getirildi.

  3. Ur-Nammu ve Sümer Kanunları:

    • Ur-Nammu, Ur Şehir Devleti’nin kralıydı ve III. Ur Hanedanı’nın kurucusu olarak bilinir.

    • Onun döneminde yazılan Ur-Nammu Kanunları, dünyanın bilinen en eski yazılı hukuk belgeleri arasında yer alır.

Ur-Nammu Kanunları: Dünyanın İlk Yazılı Hukuku

  1. Kanunların Yapısı ve İçeriği:

    • Ur-Nammu Kanunları, çivi yazısıyla kil tabletler üzerine yazılmıştır.

    • Bu kanunlar, adalet, eşitlik ve toplumsal düzen kavramlarına dayanıyordu.

    • Suçlar ve cezalar açık bir şekilde belirtilmiş ve genellikle para cezaları veya bedensel cezalar uygulanmıştır.

  2. Kanunların Konuları:

    • Cinayet, hırsızlık, zina, evlilik, miras ve borçlar gibi konular düzenlenmiştir.

    • Örneğin, “Bir adam başka bir adamı öldürürse, o da öldürülür” gibi kesin hükümler yer almıştır.

    • Kanunlar aynı zamanda kölelik, toprak sahipliği ve ticaretle ilgili düzenlemeler içermekteydi.

  3. Adalet ve Toplumsal Düzen:

    • Kanunlar, toplumda sosyal sınıflar arasında dengeyi sağlamayı amaçlıyordu.

    • Köleler, özgür insanlar ve soylular için farklı cezalar belirlenmişti.

    • Kadınların hakları da belirli ölçüde korunmuş ve evlilikle ilgili kurallar düzenlenmiştir.

Sümer Kanunlarının Küresel Hukuk Üzerindeki Etkileri

  1. Hammurabi Kanunlarına Etkisi:

    • Babil Kralı Hammurabi tarafından MÖ 18. yüzyılda yazılan ünlü Hammurabi Kanunları, Ur-Nammu Kanunları'ndan esinlenmiştir.

    • “Göze göz, dişe diş” anlayışı, Sümer kanunlarında temellerini bulmuştur.

  2. Antik Medeniyetlerde Hukuk Anlayışının Yayılması:

    • Sümerlerin hukuki sistemleri, Mezopotamya’daki diğer medeniyetler olan Akadlar, Babil’liler ve Asurlular tarafından da benimsenmiştir.

    • Bu hukuk anlayışı, Antik Mısır, Pers İmparatorluğu ve Yunan Medeniyeti gibi diğer kültürlere de yayılmıştır.

  3. Modern Hukuk Sistemlerine Katkısı:

    • Sümer kanunları, yazılı hukuk kavramının gelişimine öncülük ederek modern hukuk sistemleri için temel oluşturmuştur.

    • Anayasa, medeni hukuk ve ceza hukuku gibi günümüz kavramlarının kökenleri Sümer yasalarına kadar uzanır.

Sümer Kanunlarının Toplumsal ve Kültürel Yansımaları

  1. Sümer Toplumunda Hukukun Rolü:

    • Hukuk, Sümer toplumunda yalnızca suç ve cezalarla sınırlı değildi; aynı zamanda toplumsal adaletin sağlanmasında önemli bir rol oynuyordu.

    • Sümerlerde hukuk, dini inançlarla da bağlantılıydı ve adaletin tanrılar tarafından korunduğuna inanılırdı.

  2. Hukuki Belgelerin Günümüze Ulaşması:

    • Sümer kanunları, arkeolojik kazılar sonucunda ortaya çıkarılan kil tabletler sayesinde günümüze ulaşmıştır.

    • Ur-Nammu Kanunları, bugün birçok müzede sergilenmekte ve hukuk tarihinin başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir.

  3. Sümerlerde Kadın Hakları ve Sosyal Sınıflar:

    • Sümer kanunları, kadınların belirli haklara sahip olmasını sağladı, ancak bu haklar sınırlıydı.

    • Kadınların boşanma hakkı, mülk edinme ve miras alma gibi konularda yasal düzenlemeler yapılmıştır.

Sümer Kanunlarının Mirası ve Önemi

  1. Yazının Gücü ve Hukukun Evrimi:

    • Sümer kanunları, yazının gücünü toplumsal düzenin sağlanmasında kullanmanın ilk örneğidir.

    • Yazılı hukukun ortaya çıkışı, sözlü geleneklerden yazılı toplumlara geçişin temelini oluşturmuştur.

  2. Hukukun Evrenselliği:

    • Sümer kanunları, hukukun evrensel bir kavram olduğunun ilk kanıtıdır.

    • Bu kanunlar, farklı toplumlar ve zamanlar arasında adaletin ortak bir ihtiyaç olduğunu gösterir.

  3. Bugün Sümer Hukukunun Yansımaları:

    • Modern hukuk sistemlerinde yer alan birçok temel ilke, Sümerlerden miras kalmıştır.

    • Sözleşme hukuku, mülkiyet hakları ve borç ilişkileri gibi kavramların kökeni Sümer kanunlarına dayanmaktadır.




bottom of page