Türk Kadınlarının Oy Hakkı Kazanması: Eşitliğe Giden Tarihi Adım
- tayi
- 7 gün önce
- 2 dakikada okunur
Türk kadınlarının siyasal hayatta söz sahibi olmasının önünü açan en önemli dönüm noktalarından biri, 5 Aralık 1934 tarihinde seçme ve seçilme hakkını kazanmasıdır. Bu hak, dönemin birçok Avrupa ülkesinden bile önce tanınmış ve Türkiye’yi kadın hakları konusunda öncü ülkelerden biri haline getirmiştir. Türk kadınının siyasi haklarını elde etmesi, yalnızca bir hukuki düzenleme değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme ve toplumsal eşitlik vizyonunun da önemli bir parçasıdır.
Kadın Hakları Mücadelesinin Temelleri
Osmanlı İmparatorluğu döneminde, kadınların siyasal ve sosyal hayata katılımı son derece sınırlıydı. Ancak Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde, kadın hakları savunucuları yavaş yavaş seslerini duyurmaya başladı. Özellikle Kadınlar Dünyası gibi dergilerde kadınların eğitimi ve toplumsal hayattaki yeri üzerine yapılan tartışmalar, Cumhuriyet döneminde köklü reformların önünü açtı.
Cumhuriyet’in Kadın Politikası
Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde, kadınların eğitim, çalışma ve toplumsal hayata katılımı desteklendi. Ancak siyasal haklar, 1930’lara kadar kademeli olarak tanındı:
1930: Belediye seçimlerinde seçme hakkı.
1933: Köy ihtiyar heyetlerine seçilme hakkı.
1934: Milletvekili seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı.
5 Aralık 1934: Eşitliğe Açılan Kapı
5 Aralık 1934’te, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yapılan anayasa değişikliğiyle, Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanındı. Bu tarih, yalnızca kadın hakları açısından değil, Türkiye’nin modernleşme sürecinde de önemli bir dönüm noktası oldu. Türk kadını, bu hakka Fransa, İtalya ve İsviçre gibi ülkelerden daha önce kavuştu.
Dünya Genelinde Kıyas
Türk kadınlarının seçme ve seçilme hakkını kazanması, dünya genelindeki birçok ülkeye kıyasla oldukça erken bir tarihe denk gelmektedir:
Fransa: 1944
İtalya: 1946
İsviçre: 1971
Belçika: 1948
Türkiye, bu adımıyla kadın-erkek eşitliğinde öncü ülkelerden biri olmuştur.
İlk Seçimler ve Kadın Temsilciler
1935 Genel Seçimleri, Türk kadınlarının ilk kez milletvekili olarak Meclis’e girdiği seçim oldu. Bu seçimde 17 kadın milletvekili Meclis’e girdi. Bu durum, kadınların siyasi temsili açısından büyük bir devrim olarak kabul edildi.
İlk Kadın Milletvekillerinden Bazıları
Satı Çırpan (Satı Kadın) – Ankara Milletvekili
Mebrure Gönenç – Afyonkarahisar Milletvekili
Türkan Örs Baştuğ – Antalya Milletvekili
Bu kadınlar, hem kadın hakları hem de toplumsal reformlar konusunda önemli rol oynadılar.
Türk Kadın Hareketine Etkileri
Kadınların siyasal haklarını kazanması, Türkiye’de kadın hareketinin güçlenmesine ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin gelişmesine katkı sağladı. Özellikle 1930’lar ve sonrasında:
Kadın dernekleri ve sivil toplum örgütleri daha etkin hale geldi.
Eğitim ve çalışma hayatında kadınların sayısı arttı.
Kadınların siyasi katılımı, modern Türkiye’nin kimliği haline geldi.
Zorluklar ve Mücadeleler
Her ne kadar 1934’te siyasal haklar tanınmış olsa da, kadınların siyasette ve toplumsal hayatta güçlü temsili kolay olmadı. Özellikle:
Toplumsal cinsiyet rolleri
Ataerkil yapılar
Siyasal engeller
Kadınların aktif siyasete katılımını zaman zaman sınırladı. Ancak bu hakların kazanılması, sonrasında gelecek tüm mücadeleler için temel dayanak oldu.
Atatürk’ün Vizyonu ve Kadın Hakları
Mustafa Kemal Atatürk, kadınların siyasal haklarını kazanmalarını, Türkiye’nin çağdaşlaşma sürecinin vazgeçilmez bir parçası olarak görmüştür. Atatürk’ün şu sözleri, bu vizyonu özetler:
“Bir toplum, cinslerden yalnız birinin yüzyılımızın gerektirdiği şeyleri kazanmasıyla yetinirse, o toplum yarıdan fazla zayıflamış olur.”
Sonuç
Türk kadınının seçme ve seçilme hakkını kazanması, yalnızca bir anayasa değişikliği değil, Türkiye’nin toplumsal modernleşme ve eşitlik mücadelesinin simgesi olmuştur. Bugün, kadınların siyasetteki varlığı ve temsili, 1934’te atılan bu cesur adımın mirasıdır. Kadınların toplumsal ve siyasal hayattaki yerinin güçlenmesi için Lozan’dan Cumhuriyet’e uzanan bu eşitlik mücadelesi, bugün de ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.
