29 Ekim 1923, Türkiye tarihinin en önemli dönüm noktalarından biridir. Bu tarihte Cumhuriyet ilan edilerek halkın egemenliğine dayalı yönetim sistemi resmen kabul edilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının öncülüğünde gerçekleşen bu dönüşüm, Osmanlı’dan modern Türkiye’ye geçişin sembolü olmuştur.
Cumhuriyet’in İlanına Giden Süreç
1. Osmanlı’nın Çöküşü ve Milli Mücadele
I. Dünya Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti işgale uğradı ve yönetim zayıfladı.
Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde Türk Kurtuluş Savaşı başlatıldı ve işgal güçlerine karşı zafer kazanıldı.
2. Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
Osmanlı’nın yönetim şekli olan saltanat, 1 Kasım 1922’de kaldırılarak monarşi sona erdirildi.
Osmanlı hanedanı ülkeden ayrıldı ve yönetimde halk egemenliğine dayalı yeni bir düzen kurulmaya başlandı.
3. 1921 ve 1923 Anayasaları
1921 Anayasası, halkın iradesine dayalı yeni bir yönetim anlayışının temelini attı.
1923 yılında yapılan değişikliklerle devletin yönetim şeklinin belirlenmesi gündeme geldi.
Cumhuriyet’in İlanı (29 Ekim 1923)
1. Meclis Görüşmeleri ve Karar
28 Ekim 1923 akşamı, Mustafa Kemal Atatürk, yakın çalışma arkadaşlarına “Yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz” dedi.
29 Ekim’de TBMM’de yapılan oylama sonucunda “Türkiye Devleti’nin yönetim şekli Cumhuriyet’tir” kararı alındı.
2. Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhurbaşkanı Seçilmesi
Cumhuriyet’in ilan edilmesinin hemen ardından yapılan oylamada, Mustafa Kemal Atatürk Türkiye’nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.
Bu gelişme, modern Türkiye’nin resmen kuruluşunu tamamlamış oldu.
Cumhuriyet’in İlanının Sonuçları
1. Egemenliğin Halka Geçmesi
Osmanlı’da egemenlik padişahın elindeyken, Cumhuriyet ile birlikte egemenlik tamamen millete geçti.
Devletin temel ilkesi, “Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.” oldu.
2. Demokratikleşme Sürecinin Başlaması
Cumhuriyet, halkın seçtiği temsilcilerle yönetilen bir sistemin başlangıcını sağladı.
Daha sonraki yıllarda kadınlara seçme ve seçilme hakkı, hukuk reformları ve eğitim reformları gibi birçok yenilik yapıldı.
3. Laik ve Modern Devlet Yapısının Oluşması
Cumhuriyet ile birlikte din ve devlet işleri ayrıldı ve hukuk sisteminde köklü değişiklikler yapıldı.
Eğitim ve bilim özgürleşti, kadın-erkek eşitliği ön planda tutuldu.
Cumhuriyet’in Tarihî Önemi
1. Türkiye’nin Modernleşme Sürecinin Temeli
Cumhuriyet, Türkiye’nin çağdaş bir devlet haline gelmesini sağlayan reformların önünü açtı.
Eğitim, hukuk, ekonomi ve yönetim alanlarında büyük değişimler yaşandı.
2. Ulusal Egemenlik Anlayışının Yerleşmesi
Osmanlı’daki mutlak monarşiden, halkın seçtiği temsilcilerin yönettiği bir sisteme geçildi.
Demokrasi kültürü gelişmeye başladı.
3. Türkiye’nin Uluslararası Alanda Güçlenmesi
Cumhuriyet’in ilanı, Türkiye’nin uluslararası arenada bağımsız ve güçlü bir devlet olarak kabul edilmesini sağladı.
Modernleşme adımları, Türkiye’yi Batılı ülkelerle uyumlu hale getirdi.
Sonuç
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanı, yalnızca bir yönetim değişikliği değil, Türk milletinin çağdaş ve bağımsız bir devlet kurma kararlılığının bir göstergesidir. 29 Ekim 1923, millet egemenliğinin, demokrasinin ve modernleşmenin temel taşlarından biri olmuştur.