Üçüncü Mithridatik Savaşı (MÖ 73-63), Roma Cumhuriyeti ile Pontus Krallığı arasında gerçekleşen ve antik dönemin en önemli çatışmalarından biri olarak kabul edilen bir savaştır. Bu savaş, Roma'nın doğudaki hâkimiyetini pekiştirmesi ve Pontus Kralı VI. Mithridates’in direnişinin sona ermesiyle sonuçlanmıştır.
Savaşın Arka Planı ve Sebepleri
Mithridates VI, önceki iki savaşta Roma'ya karşı gösterdiği direnişle tanınmıştı. Ancak Roma'nın bitmek bilmeyen genişleme politikaları, Pontus'un da kaderini belirledi. Mithridates, Roma'nın doğudaki etkisini sınırlamak için yeni bir saldırı başlattı. Bu durum, Roma Senatosu'nu harekete geçirdi ve Lucius Licinius Lucullus komutasındaki bir orduyu Pontus'a karşı gönderdiler.
Savaşın Seyri
Lucullus, ilk başlarda büyük başarılar elde etti. Pontus'un başkenti Sinope'yi ele geçirdi ve Mithridates’i doğuya, Ermenistan’a kaçmaya zorladı. Mithridates’in damadı ve Ermenistan Kralı II. Tigranes, ona sığınma sağladı, ancak Lucullus Ermenistan'a kadar ilerledi ve Tigranokerta Savaşı'nda zafer kazandı.
Ancak Lucullus'un ordusunda yorgunluk ve disiplin sorunları baş gösterdi. Bu durum, Mithridates'in toparlanmasına ve tekrar güç kazanmasına olanak sağladı. Bu süreçte Roma, Lucullus'un yerini Pompeius Magnus (Büyük Pompey) ile değiştirdi. Pompey, daha sistemli ve sert bir savaş stratejisi izleyerek Mithridates’i tamamen mağlup etti.
Savaşın Sonuçları
Mithridates VI, yenilginin ardından Karadeniz'in kuzeyine kaçtı ve burada bir isyan örgütlemeye çalıştı. Ancak başarısız oldu ve kendi oğlunun ihaneti sonucunda intihar etti. Bu savaş, Roma'nın Anadolu üzerindeki hâkimiyetini pekiştirdi ve doğudaki en güçlü rakiplerinden birinin ortadan kalkmasını sağladı. Aynı zamanda Roma'nın Ermenistan ve Suriye üzerindeki etkisini artırarak, doğu sınırlarını güvence altına almasına olanak tanıdı.
Tarihteki Önemi
Üçüncü Mithridatik Savaşı, Roma'nın doğudaki genişleme politikalarının en önemli adımlarından biri olarak kabul edilir. Mithridates’in Roma'ya karşı gösterdiği uzun süreli direniş, onu Roma tarihindeki en önemli rakiplerden biri haline getirmiştir. Savaşın sonunda elde edilen zafer, Roma'nın Asya'daki gücünü artırmış ve Akdeniz'in doğusunda uzun süreli bir barış dönemi başlatmıştır.